شرح زیباشناختی 200 غزل اول دیوان شمس

شرح زیباشناختی 200 غزل اول دیوان شمس به کوشش حسن عاطفت دوست یکی از بزرگترین غزل سرایان زبان فارسی مولانا است که دیوان غزلیات او با 3365 غزل، بزرگترین مجموعه ی تغزلی زبان فارسی به شمار می آید. در این مجموعه ی بی نظیر شورانگیزترین غزل های عرفانی را می توان دید که در کنار مثنوی معنوی موجب شده جناب مولوی بعنوان یکی از ارکان ادب پارسی بلکه ادب جهانی مطرح شود. مولوی از تمام ظرفیت های زبانی و معنایی برای به اوج رساندن و تأثیرگذاری کلام خود استفاده کرده است و غزلیات او از دیدگاه های مختلف معنایی و صوری جای پژوهش و تحقیق دارد؛ در این پایان نامه 200 غزل اول دیوان شمس براساس نسخه ی استاد بدیع الزمان فروزانفر، انتشارات جاویدان انتخاب شد و از دیدگاه زیبایی شناسی و جنبه های بلاغی جستجو و بررسی شد؛ از مهمترین نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان به موارد زیر اشاره کرد: - عناصر موسیقی افزا نقش زیادی در دلپذیری و آراستگی غزلیات شمس داشته است. مهمترین ابزارهای موسیقی افزایی در این مجموعه عبارتنداز: قافیه های درونی، ردیف های طولانی، تکرار و تکریرهای زیبا و ... - یکی از جنبه های شعری مولانا که در موسیقی کلام او تأثیر عمده ای گذاشته است؛ تکرار است؛ از تکرارهای ناقص آوایی تا تکرارهای کامل و منظم آغازی و پایانی همه در موسیقی افزایی سخن مولوی در غزلیات تأثیر فراوان داشته و آن را مناسب مجالس سماع صوفیانه کرده است. - در حوزه ی تشبیهات، بیشتر از تشبیهات حسی استفاده شده که راهی برای ملموس تر کردن تجربه های عرفانی وی است. کاربرد اضافه های تشبیهی و استعاری فراوان یکی از ویژگی های بیانی این غزلیات است که در موجز کردن سخن نقش فراوانی دارد. - در حوزه ی استعاره، بسامد استعاره ی مکنیه چشمگیر است که بیشتر آن ها از گونه ی جاندار انگاری است که می توان آن را ممیزه ی سبکی غزلیات او به شمار آورد. - کاربرد پارادوکس نیز در غزلیات مولانا چشمگیر است و این ترفند در چند لایه کردن سخن مولوی بی تأثیر نبوده است. - مولانا از کنایه، نیز در سطح وسیع استفاده کرده و بدین وسیله مضمون های متنوعی خلق کرده است.